اعمال نفوذ ناروا یا تاثیر ناروا مفهومی در حقوق قراردادها است و به شرایطی اطلاق می‌گردد که یک طرف در طول تشکیل یا اجرای قرارداد، از قدرت و نفوذی که نسبت به طرف مقابل دارد به نحو ناعادلانه ای سوء استفاده می‌کند. در این مقاله مفهوم اعمال نفوذ ناروا در حقوق قرارداد و پیامدهای حقوقی آن را بررسی خواهیم کرد.
در این قسمت ما از دو منظر مفهوم لغوی و مفهوم اصطلاحی به این عبارت میپردازیم.
مفهوم لغوی: ﻋﺒﺎرت Undue Influence، از دو کلمه Undue به معنای بی جهت، غیرضروری و نیز Influence به معنای نفوذ، تأثیر تشکیل شده است. معنی ﻟﻐﻮی ﻋﺒﺎرت Undue Influence، اﻋﻤﺎل ﻧﻔـﻮذ ﻧـﺎروا، ﺳـﻮء اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد، اﺧﺘﻼس از راه اﻋﻤﺎل ﻧﻔـﻮذ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ (ﺣﯿـﯿﻢ ﺳـﻠﯿﻤﺎن، ﻓﺮﻫﻨـﮓ اﻧﮕﻠﯿﺴـﯽ)
مفهوم اصطلاحی: مفهوم اﺻﻄﻼﺣﯽ اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ ﻧﺎروا به ﻣﻔﻬﻮم ﻟﻐﻮی آن نزدیک است. اعمال نفوذ ناروا، ﻧﻔﻮذی است که یک طرف قرارداد بر طرف دیگر دارد و باعث میشود که طرف مقابل نتواند اراده و ﻧﻈـﺮ ﻣﺴـﺘﻘﻞ خود را اعمال نماید. قراردادی که ﻧﺎﺷﯽ از اﻋﻤﺎل ﻧﻔـﻮذ ﻧـﺎروا یک طرف باشد در ﻣﻌـﺮض اﺑﻄـﺎل ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ دادﮔﺎه خواهد بود. ﺑﮑﺎر ﺑﺮدن اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ ﻧﺎروا ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﻃﻊ و ﻣﺤﮑﻢ اﺛﺒـﺎت ﺷـﻮد. ﺑﺎﯾﺪ ثابت گردد که در ﻗﺮارداد ﯾﮏ اﻣﺘﯿﺎز ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪ از ﺷـﺨﺺ دﯾﮕـﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.
"اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ ﻧﺎروا ﺗﺄﺳﯿﺲ و ﻧﻬﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان ﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤـﯽ ﺷـﻮد و در ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از ﻣﺘﻮن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻓﻘﻬﯽ و آرای دادﮔﺎه ﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﯽ ﺧـﻮرد . وﻟـﯽ در ﺣﻘـﻮق اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ دادﮔﺎه ﻫﺎ و ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ."
اعمال نفوذ ناروا معمولاً شامل قراردادهایی میشود که اعتماد و اطمینان بین طرفین وجود دارد، مانند قراردادهای که بین اعضای خانواده و یا دوستان نزدیک منعقد میشود.
اعمال نفوذ ناروا را می‌توان به دو نوع طبقه‌بندی کرد: اعمال نفوذ ناروا واقعی، اعمال نفوذ ناروا فرضی. اعمال نفوذ فرضی خود به دودسته نوع اول و نوع دوم تقسیم میشود.
در اعمال نفوذ ناروای واقعی، یک طرف از ضعف یا آسیب‌پذیری طرف دیگر برای تحت فشار قرار دادن او و اخذ رضایت از وی برای انجام معامله‌ای که به ضرر او است، استفاده می‌کند.
در اعمال نفوذ ناروا فرضی نوع اول، یک طرف در موقعیت قدرت یا نفوذ بر طرف دیگر قرار دارد. این امر میتواند ناشی از رابطه خاص بین دو طرف باشد، مانند رابطه والدین و فرزند، رابطه پزشک و بیمار، یا رابطه وکیل و موکل.
در اعمال نفوذ ناروا فرضی نوع دوم، طرفی که از نفوذ ناروا استفاده می‌کند، با طرف دیگر رابطه مبتنی بر اعتماد واقعی دارد. این رابطه میتواند رابطه زن و شوهری، رابطه پدر و فرزندی، یا رابطه دوستی نزدیک باشد. در ﻧﻔﻮذ ﻧﺎروای ﻓﺮﺿﯽ ﻧﻮع اول و دوم آﺷﮑﺎرا زﯾﺎن ﺑﺎر ﺑﻮدن ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﺮط ﺗﺤﻘـﻖ آن اﺳﺖ.
تفاوت اکراه و اعمال نفوذ ناروا یکی در عناصر تشکیل دهنده و دیگری در آثار آن میباشد. اکراه معمولاً همراه با تهدید بوده در حالی که اعمال نفوذ ناروا در ظاهر کاملاً صحیح بوده و بدون تهدید صورت می‌گیرد. اثر اكراه بر معاملات در حقوق ايران طبق مواد 199 و 209 قانون مدنی عدم نفوذ عقد اكراهي است و اثر اضطرار بر معاملات، صحت معامله میباشد. بخشی از معاملات به گونه ای تحت تأثیر فشار منعقد میشوند ولی نه در قلمروی اکراه قرار می‌گیرند نه شرایط اضطرار را دارند که می‌بایست مورد توجه قانون‌گذار قرار می‌گرفت. ولی در نظام حقوقی انگلستان درجهت جبران خسارت طرفی که از این نفوذ و فشار متضرر گردیده، دادگاه‌های انصاف تأسيسی به نام اعمال نفوذ ناروا غیر از اكراه ايجاد نموده اند تا در مواردی كه در قالب اكراه قرار نميگيرند به کمک قاعده اعمال نفوذ ناروا ضرر زیان دیده جبران شود. این معاملات معمولاً قابل ابطال می‌باشند.
قابل ابطال بودن قرارداد: اثر اعمال نفوذ ناروا برقرارداد در حقوق انگلستان اين است كه به جای بطلان قرارداد، آنرا قابل ابطال ميسازد، در نتيجه زيان ديده بايستی اقداماتي را براي اثبات ادعای خود صورت دهد. برای استناد به اعمال نفوذ ناروايی واقعی موارد زير بايستی به وسیله خواهان اثبات شود:
1- طرف قرارداد بايستی قابليت اعمال نفوذ بر روی طرف ديگر را داشته باشد.
2- نفوذ مذکور بايستی اعمال شود.
3- اعمال نفوذ بايستی ناروا باشد.
4- اعمال نفوذ بايستی متوجه آن قرارداد خاص باشد.
در اعمال نفوذ فرضی وجود رابطه خاص نیز باید اثبات شود.اثر اعمال نفوذ ناروا بر معامله در حقوق انگلستان مانند اثر اكراه بر معامله در حقوق این کشور میباشد و آن قابل ابطال بودن معامله ناشی از اعمال نفوذ ناروا است درحاليك اعمال نفوذ ناروا در حقوق ايران وجود ندارد و اثر اكراه نيز در حقوق ايران عدم نفوذ است نه قابل ابطال بودن معامله.
جبران خسارت: طرفی که از تحت نفوذ ناروا یا تاثیر ناروا باشد، ممکن است واجد شرایط دریافت خسارت از طرفی که از نفوذ ناروا استفاده کرده است، باشد. این خسارت ممکن است شامل جبران خسارت مالی، جبران خسارت غیرمالی، یا هر دو باشد. ﺟﺒﺮان ﺧﺴﺎرت ﺑﺮای اﻋﻤﺎل ﻧﻔﻮذ ﻧﺎروا ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ آﻧﻬﺎ ﺣﻖ ﻓﺴﺦ ﺑـﺮای ﺗﺪﻟﯿﺲ ﻣﻤﻨﻮع ﻣﯽ ﺷﻮد، ﻣﻤﻨﻮع ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺰﺑﻮر ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ زﯾﺎن دﯾﺪه ﻓﺴﺦ ﮔﺮدد. اﯾﻦ ﻣﻮارد ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
1-ﻋﺪم اﻣﮑﺎن اﺳﺘﺮداد: برای اینکه یک معامله فسخ گردد، باید طرفین هر آنچه که را دریافت کردند، مسترد نمایند. طرفی که خواهان فسخ قرارداد است باید منافعی که بر اساس قرارداد بدست آورده را استرداد کند.
2- ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ: قراردادی که بوسیله اعمال نفوذ ناروا فسخ گردیده است، نمیتواند بعد از تایید فسخ گردد. این تایید باید صریح یا ضمنی باشد و بایستی مبتنی بر آگاهی شخص زیاندیده باشد.
3-ﺗﺄﺧﯿﺮ: زیاندیده باید جبران خسارت را بعد از برطرف شدن اعمال نفوذ ناروا درخواست کند. اگر آن فرد از دریافت خسارت کوتاهی کند، فرض میشود که معامله را تایید کرده است.
4-ﺣﻘﻮق ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ: قراردادی که بین شخص الف و ب بواسطه اعمال نفوذ ناروا شخص الف منعقد شده، بوسیله شخص فسخ علیه اشخاص ثالثی که حقوقی را در مقابل عوض و بدون آگاهی از واقعیت تملک نموده‌اند، باطل نمی‌شود.
امروزه تاثیر ناروا در حقوق قراردادها یک نگرانی مهم است زیرا اصول عدالت، استقلال و اراده را در روابط قراردادی تضعیف می‌کند. لذا پذیرش این نهاد با حفاظت و حمایت از طرف ضعیف تر، باعث میشود که قرارداد بدون اجبار و با اختیار کامل منعقد گردد و سیستم قانونی در جهت حفظ سلامت قراردادها و ترویج عدالت در معاملات تجاری و اقتصادی قدم بردارد.
برای این مطلب هیچ نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را ثبت کنید.
0 نظر