همانطور که در مقاله " مهمترین تکالیف قانونی و مالیاتی شرکتها پس از ثبت " خواندیم، پرداخت مالیات، یکی از اصلی ترین تکالیف قانونی اشخاص حقیقی و حقوقی است در برابر خدماتی که از دولت دریافت میکنند. مالیات مهمترین ابزار کسب درآمد دولتها جهت دستیابی به اهداف اقتصادی و اجتماعی است از سوی دیگر ابزار کنترلی بهشمار میرود و دولتها میتوانند از مالیات به عنوان ابزار سیاستگذاری اقتصادي نیز استفاده نمایند . ما در این مقاله، ابتدا به مفهوم رسیدگی مالیاتی میپردازیم و در پایان مشکلات و مراحل چرخه دادرسی مالیاتی را در انتها توضیح خواهیم داد.
همانطور که در مقاله " فرآیند دادرسی مالیاتی در حقوق موضوعه ایران" آورده شده است: نظام مالیاتی از دو جزء عمده تعیین و وصول مالیات تشکیل می شود که دادرسی مالیاتی و مراجع رسیدگی کننده به اختلافات مالیاتی از مهم ترین بخش های نظام مالیاتی در مرحله وصول مالیات محسوب می شود. فقدان اطلاعات مالیاتی پیچیدگی و عدم شفافیت قوانین نوع رسیدگی مالیاتی را از مختصات یک رسیدگی بهینه دور می کند و این دور بودن رسیدگی مالیاتی از یک رسیدگی بهینه موجب بروز اختلافات بین مؤدیان و سازمان امور مالیاتی و متعاقباً سبب طرح پرونده های مالیاتی در مراجع دادرسی (اداری, شبه قضایی و قضایی) می گردد.
رسیدگی مالیاتی یا دادرسی مالیاتی، فرآیندی قانونی است که مودیان مالیاتی در صورت اعتراض به برگ تشخیص مالیات صادره توسط سازمان امور مالیاتی، طی آن میتوانند به اختلاف خود با سازمان رسیدگی کنند.
درکتاب آیین دادرسی تالیف میرمحسن طاهری تاری، این تعریف آورده شده است:
" آیین دادرسی مالیاتی، مجموعهاي از اصول و قواعد حقوقی و مقررات قانونی و اصول و استانداردهاي حسابداري و حسابرسی است که براي رسیدگی به گزارشها، درخواستها، اعتراضات و حل و فصل اختلافات و دعاوي مربوط به امور مالیاتی در مراجع اداري، انتظامی و قضایی به کار میرود."
بهترین راهکار برای حمایت از اشخاص جامعه در برابر اعمال قدرت و بهترین مبنا برای ارزیابی دادرسی مالیاتی رسوخ عدالت در فرایند رسیدگی به اختلافات است.
اختلاف مالیاتی نیز به هرگونه عدم توافق میان مؤدیان اعم از حقیقی یا حقوقی از کی طرف و عوامل و مراجع مالیاتی از طرف دیگر در خصوص مسائل مالیاتی گفته میشود.
طبق ماده 239 قانون مالیاتهای مستقیم: " در صورتی که مودی ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات قبولی خود را نسبت به آن کتبا اعلام کند یا مالیات مورد مطالبه را به ماخذ برگ تشخیص پرداخت یا ترتیب پرداخت آن را بدهد یا اختلاف موجود بین خود و اداره امور مالیاتی را به شرح ماده (238) این قانون رفع نماید پرونده امر از لحاظ میزان درآمد مشمول مالیات مختومه تلقی میگردد و در مواردی که مودی ظرف سی روز کتبا اعتراض ننمایند و یا در مهلت مقرر در ماده مذکور به اداره امور مالیاتی مربوط مراجعه نکند درآمد تعیین شده در برگ تشخیص مالیات قطعی است." ضروری است که صاحبان کسب و کار با عملکرد ماموران مالیاتی آشنا باشند تا از بروز ضرر جلوگیری کنند و بتوانند از حقوق اولیه خود دفاع کنند.
همانطور که در مقاله " بررسی مشکلات و چالشهای نظام دادرسی مالیاتی ایران " نوشته شدهاست :طولانی بودن چرخه دادرسی مالیاتی در ایران (تعدد مراجع مختلف)، حجم بالاي پروندههای مالیاتی مطرح در هیأتهای حل اختلاف مالیاتی، عدم استقلال هیأتهای حل اختلاف مالیاتی و به تبع آن عدم رعایت بیطرفی در آرای صادره، استفاده نکردن از ظرفیتهای قانونی ماده 238 قانون مالیاتهای مستقیم، عدم اجرای مفاد ماده 248 قانون مالیاتهای مستقیم از لحاظ کیفیت آراء صادره، از مهمترین مشکلات نظام دادرسی مالیاتی ایران است.
به مجموعه فعالیتهایی که مودیان برای برطرف کردن اختلافات خود با سازمان امورمالیاتی در چارچوب قوانین و ضوابط انجام میدهند مراحل رسیدگی مالیاتی یا چرخه دادرسی مالیاتی میگویند. این فعالیتها شامل مراحل زیر است:
مرحله اول: اعتراض به مقامات اداره امور مالیاتی
نخستین مرحله دادرسی مالیاتی، دادرسی اداري است که به موجب آن مؤدیان میتوانند نزد مقاماتی مانند: رؤساي امور مالیاتی، معاونین و مدیران ادارات کل امور مالیاتی تقاضاي تجدیدنظر در زمینه مالیات خود را بنمایند.
مودیان مالیاتی در صورتی که نسبت به برگ تشخیص مالیات صادره توسط سازمان امور مالیاتی اعتراض داشته باشند، میتوانند ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص، نسبت به آن اعتراض کنند. اعتراض مودیان مالیاتی میتواند به صورت کتبی یا شفاهی به رئیس اداره امور مالیاتی مربوطه ارائه شود. طبق قسمت اخیر ماده 239 قانون مالیاتهای مستقیم و تبصره آن ظرف مهلت یس روز از تاریخ ابلاغ کتباً به آن اعتراض کند که در این مورد پرونده برای رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع میشود.
مرحله دوم: هیئت حل اختلاف مالیاتی
در قانون مالیاتهاي مستقیم چهار نوع مرجع اختصاصی اداری اصلی براي رسیدگی و حل و فصل اختلافات مالیاتی پیش بینی شده است: در مدخل این رسیدگیها هیأتهای حل اختلاف مالیاتی بدوي و تجدیدنظر وجود دارند.
هیئت موضوع ماده 216 قانون مالیاتهای مستقیم یا هیئت حل اختلافهای مالیاتی شامل سه نفر می باشد که متشکل ازقاضی، نماینده سازمان امورمالیاتی و نماینده مودی مالیاتی است. این هیئت اسناد و مدارک مودی را بررسی میکند و در صورتی پرونده مودی در این مرحله حل شود و رای صادره مورد قبول مودی باشد. رای نهایی صادر میشود و در غیر این صورت مودی مجددا مهلتی 30 روزه برای اعتراض به رای دارد.
مرحله سوم: شورای عالی مالیاتی
مودیان مالیاتی در صورتی که نسبت به رای هیئت حل اختلاف مالیاتی اعتراض داشته باشند، میتوانند ظرف مدت 30 روز از تاریخ ابلاغ رای، نسبت به آن اعتراض کنند. اعتراض مودیان مالیاتی به شورای عالی مالیاتی ارجاع میشود.
این شورا شامل 25 نفر است که توسط وزیر اقتصاد منصوب میشوند و اگر این شورا تصمیم هیئت اختلاف را تایید نکند پرونده مجددا به سازمان امور مالیاتی بازمیگردد و توسط هیئت دیگری بررسی میشود. اما در صورت تایید رای هیئت حل اختلاف، پرونده به هیئت سه نفری اقتصاد میرود. شورای عالی مالیاتی دارای سه شعبه است که هرکدام سه عضو دارد. اگر رای پرونده در یکی از شعب نقض شود، به شعبه دیگر ارجاع داده میشود.
مرحله چهارم: هیئت سه نفری وزارت اقتصاد
این مرحله، چهارمین مرحله از مراحل رسیدگی مالیاتی است. این سه نفر توسط وزیر اقتصاد منصوب میشوند و در صورت نپذیرفتن رای صادره در مرحله قبل، مودی میتواند پرونده را به این مرحله برساند.
مرحله پنجم: اعتراض به دیوان عدالت اداری
در آخرین مرحله از مراحل رسیدگی مالیاتی، پرونده به دیوان عدالت اداری میرسد که مرجع هیأت موضوع ماده 211 قانون مالیاتهاي مستقیم است. پس از سه ماه از تاریخ صدور رای توسط هیئت سه نفری اقتصاد، مودی میتواند شکایت پرونده خود را به دیوان عدالت اداری ارجاع دهد. در این مرحله پرونده با استفاده از مقررات قضایی مورد رسیدگی قرار میگیرد و کاملا متفاوت از سازمان امور مالیاتی است.
در پایان، صاحبان کسب و کار میتوانند با به کارگیری متخصصان حوزه مالی و مالیاتی این مراحل پیچیده و طاقت فرسا را با موفقیت طی کنند. با وجود مشکلات و چالشها در رسیدگی و دادرسی مالیاتی، بهرهگیری از افراد خبره و توانمند میتواند بستری جهت بهبود عملکرد چرخه دادرسی مالیاتی فراهم آورد.
توضیح مراحل رسیدگی مالیاتی و ترتیب آن بسیار کاربردی بود.
1 نظر